काठमाडौं- डिसेम्बर १६ मा केनेडी स्पेस सेन्टरबाट लञ्च भएको २५ दिनपछि ११ डिसेम्बरमा आरियन स्पेसक्राफ्ट अर्थात् क्याप्सुल चन्द्रमाको कक्षाबाट पृथ्वीमा फर्कने तयारीमा छ । भारतीय समय अनुसार आइतबार राति ११ः२४ बजे मेक्सिकोको बाजा क्यालिफोर्नियामा अवतरण हुनेछ । ओरियन अन्तरिक्ष यान नासाको आर्टेमिस–१ मिशनको हिस्सा हो, जुन नासाको मानव मून मिसनको पहिलो चरण हो ।
हेर्ने हो भने कुनै अन्तरिक्ष यान प्रक्षेपण पछि, सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण चरण यसको फिर्ती हो । कारण यो हो कि फिर्ता आउँदा अधिकतम जोखिम हुन्छ । तर, यस पटक ओरियनमा कुनै पनि अन्तरिक्ष यात्री छैनन् तर ३ वटा मानव पुतला छन् । यी पुतलाहरूमा धेरै प्रकारका सेन्सरहरू जडान गरिएको छ, जसले कम्पन, झटका, विकिरणलगायत अन्य धेरै चीजहरूको डाटा संकलन गर्नेछ । तर २०२४ मा यसै ओरियन अन्तरिक्ष यानबाट मानिस फर्कनेछन् । ओरियन अन्तरिक्ष यान कसरी चन्द्रमाबाट पृथ्वीमा फर्किनेछ भनेर यहाँ जानकारी दिइएको छ । यसको फिर्तीमा सबैभन्दा ठूलो जोखिम के हो त ?
ओरियन अन्तरिक्ष यान पृथ्वीको वायुमण्डलमा प्रवेश गर्नु अघि तीन भागमा विभाजित हुनेछ
ओरियन अन्तरिक्ष यान चन्द्रमाको कक्षबाट पृथ्वीमा आउँदा तीन भागमा विभाजित हुनेछ । यी तीन भागहरू हुनेछन् ९ लन्च एबोर्ट सिस्टम, क्रू मोड्युल र सर्भिस मोड्युल । जब अन्तरिक्ष यान चन्द्रमाको कक्षबाट अन्तरिक्षमा प्रवेश गर्छ, सबैभन्दा पहिला नाकजस्तो देखिने लञ्च एबोर्ट सिस्टम यसबाट अलग हुनेछ । यस पछि, जब ओरियन पृथ्वीको वायुमण्डलको नजिक पुग्छ, तब क्रु मोड्युलबाट सर्भिस मोड्युल अलग हुनेछ । सर्भिस मोड्युल नै स्पेसक्राफ्टको मुख्य इन्जिन हो ।
४० हजार किलोमिटर प्रति घण्टाको गतिमा पृथ्वीतर्फ आउनेछ
जब ओरियन क्रु मोड्युल पृथ्वीको वायुमण्डल तर्फ सर्नेछ, त्यतिबेला यसको गति ४० हजार किलोमिटर प्रति घन्टा अर्थात् आवाजको गतिभन्दा ३२ गुणा बढी हुनेछ ।
पृथ्वीको वायुमण्डलको तापक्रम बढेर २७६० डिग्री पुग्नेछ
अब ओरियन क्रू मोड्युल पृथ्वीको वायुमण्डलमा प्रवेश गर्नेछ । यहाँ, घर्षणका कारण, क्रु मोड्युलको गति कम हुनेछ, तर तापमान २७६० डिग्री सेल्सियसमा वृद्धि हुनेछ । यस्तो गर्मीमा फलाम पग्लन थाल्छ । क्रु मोड्युलमा एउटा हिट शिल्ड लागेको हुन्छ । यसले उनीहरुलाई बढको बढेको तापमानबाट बचाउनेछ । नासाका वैज्ञानिकहरू यस तथ्यलाई लिएर सबैभन्दा चिन्तित छन् कि यदि ओरियनले पृथ्वीको वायुमण्डलमा पुनः प्रवेश गर्यो भने, यसको हिट शिल्ड ९ताप ढाल० ले अत्यधिक उच्च तापक्रम सामना गर्न सक्षम हुनेछ वा छैन ।
४८३ किमी प्रति घन्टाको गति हुँदा तीन प्यारासुट खुल्नेछन्
क्रु मोड्युलको गति पृथ्वीको वायुमण्डलमा आउने बित्तिकै ४८३ किमी प्रति घन्टामा घट्नेछ । पृथ्वीबाट ८ किलोमिटरको उचाइमा समुद्रमा सजिलै अवतरण गर्न सकिने गरी यसमा जडान गरिएका ३ प्यारासुट खोलिनेछन् ।
३२ किमी प्रति घण्टाको गतिमा हिन्द महासागरमा खस्नेछ
प्यारासुट खोल्दा क्रु मोड्युल ९चालक दल० को गति पनि कम हुन्छ । अन्तिममा, ३२ किमी प्रति घन्टा गतिमा, चालक दलको मोड्युल बाजा क्यालिफोर्नियामा प्रशान्त महासागरमा खस्नेछ । अन्तरिक्ष यानलाई पृथ्वीमा फिर्ता ल्याउने यो प्रविधिलाई स्प्लास डाउन भनिन्छ ।
त्यहाँ पहिलादेखि नै भएका अमेरिकाका ट्रान्सपोर्ट डक यूएसएस पोर्टल्यान्डले यसलाई वेल डेकमा ल्याउनेछ । त्यसपछि उसले यसलाई स्यान डियागोको नेवल बेसमा लैजानेछ ।
अब आर्टेमिस मिशनबारे जान्नुहोस्
आर्टेमिस–१ मिसन एक परीक्षण उडान हो, जसमा कुनै पनि अन्तरिक्ष यात्री पठाइएको छैन । यस उडानको साथ, वैज्ञानिकहरूको उद्देश्य चन्द्रमामा अन्तरिक्ष यात्रीहरूको लागि उपयुक्त अवस्था सुनिश्चित गर्नु हो । मिसन अन्तर्गत, ओरियन क्रु क्याप्सुल नासाको एसएलएस मेगा रकेट मार्फत चन्द्रमाको धेरै नजिक पुग्नेछ, तर अवतरण हुनेछैन ।
सामान्य रुपमा क्रु क्याप्सुलमा अन्तरिक्ष यात्री बस्छन्, तर यसपटक यो खाली छ । यो मिसन २५ दिन ११ घण्टा ३६ मिनेटको छ, त्यसपछि यो पृथ्वीमा फर्किनेछ । अन्तरिक्षयानले कुल २० लाख ९२ हजार १४७ किलोमिटरको दूरी तय गर्नेछ ।
अमेरिकाले ५३ वर्षपछि फेरि आर्टेमिस मिसनमार्फत चन्द्रमामा मानिस पठाउने तयारी गरेको छ । यसलाई तीन भागमा विभाजन गरिएको छ । आर्टेमिस–१, २ र ३। आर्टेमिस–१ को रकेट चन्द्रमाको कक्षमा जानेछ, केही साना उपग्रहहरू छोड्नेछ र त्यसपछि आफैं कक्षामा स्थापित हुनेछ ।
सन् २०२४ मा आर्टिमिस–२ लन्च गर्ने योजना छ । केही अन्तरिक्ष यात्री पनि यसमा जानेछन् तर चन्द्रमामा पाइला राख्ने छैनन् । चन्द्रमाको कक्षमा घुम्नेछन् र फर्किनेछन् । यो मिसनको अवधि लामो हुनेछ ।
त्यस पछि, अन्तिम मिसन आर्टेमिस–३ पठाइनेछ । यसमा जाने अन्तरिक्ष यात्रीहरू चन्द्रमामा अवतरण गर्नेछन् । यो मिसन २०२५ वा २०२६ मा सुरु हुने अनुमान गरिएको छ । पहिलो पटक महिलाहरु पनि मानव चन्द्र अभियानको हिस्सा बन्ने छन् । यसमा पर्सन अफ कलर ९श्वेतभन्दा भिन्न जातीका व्यक्ति० पनि चालक दलका सदस्य हुनेछन् । अन्तरिक्ष यात्रीहरूले चन्द्रमाको दक्षिणी ध्रुवमा रहेको पानी र बरफमाथि अनुसन्धान गर्नेछन् । (समाचार श्रोत – न्युजसेवा डट कम)
